Verklaring
Vijftig bijstandsgerechtigden, leden en sympathisanten
van ondergetekende organisaties, op 24 september 2004 in het Dijktheater
in vergadering bijeen, spreken hun verontwaardiging uit over de onaangekondigde
huiszoekingen van de sociale dienst. Koppeling van computerbestanden, strenge controles
op de sollicitatieplicht, invullen van uitgebreide formulieren en overlegging
van een veelheid aan administratieve bescheiden, uitbreiding van de
sociale recherche, invoering van een klantmanager die mensen in de bijstand
van dag tot dag moet volgen. Zo langzamerhand wil de Sociale Dienst
alles weten van het leven van iedere bijstandsgerechtigde, van dag tot
dag. De overheid heeft genoeg middelen in handen voor haar
controles om de rechtmatigheid van het verstrekken van een uitkering
vast te stellen. Maar voor de sociale dienst is het allemaal niet genoeg.
Daarom zijn nu voor alle clienten de onaangekondigde huiszoekingen ingevoerd.
Cliënten die al een uitkering hebben krijgen in
het kader van het project ‘Klant in Beeld’ te maken met een onaangekondigde
huiszoeking ook als je nergens van wordt verdacht. Bij iedere persoon
die een uitkering komt aanvragen wordt standaard een huiszoeking uitgevoerd. Het bezoek wordt afgelegd door twee medewerkers, een
gewone sociale dienst medewerker en een medewerker van de afdeling Handhaving
of Sociale Recherche. Men wordt aan zeer strenge controles onderworpen.
Van degenen, die niet toestemmen in de huiszoeking wordt een nader onderzoek
ingesteld of de aanvraag buiten behandeling gesteld. Daarmee worden
burgers die nergens van worden verdacht maar die noodgedwongen een beroep
moeten doen op de bijstand gedwongen, hun burgerrechten op te geven.
Dit is volstrekt ontoelaatbaar. Met deze onaangekondigde huiszoekingen heb je geen
privacy meer. In de concept werkvoorschriften voor de ambtenaren staat
dat de maat van de kleding in de wasmand in een rapport genoteerd moet
worden om te controleren of dit wel overeenstemt met het postuur van
degene die in het huis zegt te wonen. Rommelen in wasmanden, laden en
kasten opentrekken, bezoek dat zich moet identificeren. ‘Omsingelingstechnieken’
dienen toegepast te worden bij het vragen stellen. In sommige gevallen
komen de ambtenaren met een fotocamera om foto’s en een plattegrond
te maken van je huis, wat tezamen met een uitgebreide beschrijving van
de huisraad (aantallen stoelen, tafels en bedden, aanwezige planten,
wel of niet verzorgd, etc.) wordt opgenomen in een rapport dat door
de cliënt getekend moet worden. Naar onze mening vindt hierbij geen zorgvuldige afweging
plaats. Het
regiem van de bijstand wordt onleefbaar.
Er wordt totaal geen rekening meer gehouden met persoonlijke
omstandigheden. Een
uitkering van de sociale dienst betekent voor veel mensen onnodig leven
in angst. Angst dat er ambtenaren aan de deur staan, angst dat er misschien
administratief iets fout is gegaan, door welke oorzaak dan ook, angst
dat de uitkering wordt stopgezet als gevolg van het zeer strenge opschortingsbeleid
zonder aanzien des persoons. Over dit rigide opschortingsbeleid heeft
de Ombudsman reeds het nodige gezegd waar het psychiatrische patiënten
betreft. Verder constateren wij, dat de clienten geconfronteerd
worden met een verregaande inlichtingenplicht op grond van de bijstandswet.
In individuele situaties worden zeer verregaande inlichtingen gevraagd
en opsporingsmethoden gebruikt.
Maar het is nergens vastgelegd hoever ambtenaren hierin mogen gaan.
Voor clienten is vaak ook niet duidelijk wanneer er wel of geen recht
op bijstand bestaat bijvoorbeeld wanneer ze een relatie hebben. Er bestaan
in veel opzichten geen regels en voorzover
ze bestaan worden ze door de sociale dienst niet gecommuniceert. Naar onze mening mogen de grondrechten van burgers die nergens van worden verdacht niet worden opgeschort. Mensen die niets verkeerds hebben gedaan worden door de onaangekondigde huiszoekingen op onaanvaardbare wijze in hun persoonlijke integriteit en hun privacy aangetast. Dit is in strijd met de grondwet Hoofdstuk 1 artikel 10. De
Centrale Raad
van Beroep heeft in 1995 vastgesteld dat een onaangekondigd huisbezoek
ter vaststelling of recht op bijstand bestaat een inbreuk vormt op de
persoonlijke levenssfeer. Deze inbreuk kan alleen indien de bijzondere
omstandigheden van het geval daartoe nopen, gerechtvaardigd worden op
grond van artikel 8 tweede lid EVRM. (JABW 1995/363) Naar de mening van de aanwezigen mogen overeenkomstig
deze uitspraak de structurele huisbezoeken aan uitkeringsgerechtigden
die nergens van worden verdacht en de standaard bezoeken aan iedereen
die een uitkering aanvraagt niet worden afgelegd. Er zijn genoeg andere
mogelijkheden om de rechtmatigheid van de uitkering te controleren.
Wij vragen u dan ook aan de Sociale Dienst op te dragen met deze huiszoekingen
te stoppen.
Vereniging
Bijstandsbond Amsterdam Werklozen
Belangen Vereniging Komitee Vrouwen en de Bijstand/EVA |